Ken je dat? Je kind krijgt een 8 voor een toets, maar is teleurgesteld omdat het geen 10 is. Of je puber maakt zich dagenlang zorgen over een project dat eigenlijk al meer dan goed genoeg is. Perfectionisme kan op jonge leeftijd ontstaan en heeft vaak een grote impact, vooral tijdens toetsweken of bij andere schoolprestaties. Hoe kun je je kind ondersteunen zonder de druk nog groter te maken?
1. Begrijp waar het vandaan komt
Perfectionisme ontstaat vaak vanuit de drang om te presteren of het gevoel alles ‘goed’ te moeten doen. Dit kan komen door hoge verwachtingen van zichzelf, maar ook door externe factoren zoals complimenten die vooral gericht zijn op resultaten in plaats van inzet. Pubers zijn hier extra gevoelig voor door prestatiedruk op school en sociale vergelijking.
Wat kun je doen?
- Luister zonder oordeel. Vraag hoe je kind zich voelt na een toets of project, en geef ruimte voor hun emoties.
- Benoem de inspanning in plaats van alleen het resultaat: “Ik zag hoe hard je hebt gewerkt voor deze toets, daar mag je trots op zijn.”
2. Help de lat realistischer te leggen
Perfectionistische kinderen en pubers leggen de lat vaak onhaalbaar hoog. Dit kan leiden tot faalangst of zelfs uitstelgedrag, omdat de angst om te falen verlammend werkt.
Tip:
- Leer je kind dat fouten maken erbij hoort. Vertel bijvoorbeeld over een keer dat jij een fout maakte en wat je ervan geleerd hebt.
- Maak samen een haalbare planning voor toetsweken, met voldoende tijd voor pauzes. Hierdoor voelt de voorbereiding minder overweldigend.
3. Focus op groei in plaats van perfectie
Help je kind te begrijpen dat leren een proces is. De focus mag liggen op vooruitgang, niet op perfectie. Dit wordt ook wel de ‘growth mindset’ genoemd.
Hoe doe je dat?
- Vier kleine overwinningen: “Je bent veel beter geworden in wiskunde, zie je hoe je vooruitgaat?”
- Stel open vragen: “Wat ging er goed? Wat zou je volgende keer anders doen?” Zo leert je kind reflecteren zonder zichzelf af te kraken.
4. Balans tussen school en ontspanning
Perfectionistische kinderen hebben de neiging om door te blijven werken, ook als ze eigenlijk rust nodig hebben. Hierdoor kan de spanning zich opstapelen.
Wat kun je als ouder doen?
- Plan samen rustmomenten in, vooral tijdens drukke toetsweken. Dit kan iets kleins zijn, zoals een wandeling, een spelletje of samen naar muziek luisteren.
- Laat zien dat ontspanning belangrijk is en geef zelf het goede voorbeeld.
5. Wat als de spanning te hoog oploopt?
Soms kan perfectionisme leiden tot fysieke klachten (zoals hoofdpijn of buikpijn) of emotionele uitbarstingen. Als je merkt dat de stress te veel wordt, is het belangrijk om het gesprek open te houden.
Tips:
- Benoem wat je ziet zonder oordeel: “Ik zie dat je je zorgen maakt over deze toets, klopt dat?”
- Bied praktische ondersteuning aan, bijvoorbeeld met samen leren of een planning maken, maar probeer de verantwoordelijkheid niet helemaal over te nemen.
Perfectionisme is niet per se negatief – het laat zien dat je kind gemotiveerd is en zichzelf wil uitdagen. Maar de sleutel ligt in balans: leren dat ‘goed genoeg’ soms echt goed genoeg is. Door je kind te begeleiden en ruimte te geven om fouten te maken, help je niet alleen bij toetsweken, maar geef je een waardevolle les mee voor het leven.
Cristiana Franco
pedagoog
